مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان قائمشهر

شناسائی مگس میوه مدیترانه ای و میز بانهای آن:

در این مقاله به بیان شکل شناسی آفت و چرخه زیستی آن ، میز بانها و رفتار حشرهکامل و بررسی تغییرات جمعیت مگس میوه در با مرکبات می پردازیم.

یکی از مهمترین آفات محصولات باغی جهان ، مگس میوه مدیترانه ای می باشد که خسارت سنگینی را به محصولات باغی وارد می کند. این آفت به بیش از 300 گونه میوه و سبزیجات و گیاهان زینتی حمله می کند که مرکبات ، هلو، خرمالو ، شلیل ، انجیر ، سیب ، گلابی ، زردآلو و... از میزبانهای اصلی و فلفل دلمه ای ، خرما، شابلون ، گوجه سبز ، انار ،گوجه فرنگی و گیلاس از میزبانهای ثانویه این آفت به شمار میروند.

در صورت عدم مبارزه به موقع و درست با این آفت در مناطق آلوده درصد بالائی از میوه ها بلا استفاده خواهند ماند.

حشره کامل این آفت به طول 3-5 میلیمتر  بوده که از مگس خانگی کمی کوچک تر و رنگ چشم آن آبی تیره ، شکم متمایل به زرد با نوارهایعرضی روشن پوشیده از مو های زبر سیاه ، بالها شفاف و دارای سه نوار تیره می باشد.

حشره ماده دارای اندام تخم ریز مشخص در عقب بدن و حشره نر دارای یک جفت موی حسی قاشق مانند در بالای پیشانی می باشد.تخم مگس میوه به رنگ سفید روشن و در قسمت وسط کمی انحناء دارد. لاروهای مگس میوه به رنگ سفید مایل به کرم ، بدون پا ، بدن دوکی شکلو و نسبتاٌ پهن ودارای سری نوک تیز می باشد.

حشره کامل مگس میوه ، 3 تا 5 روز بعد ا مرحله شفیرگی ، با دریافت مواد قندی و پروتئینی که از شهد گلها ، عسلک ترشح شده حشراتی مثل شته ها ] میوه های در حال فساد و باکتریها و قارچهای روی برگ ، به بلوغ جنسی رسیده و شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کند. حشره ماده تخم های خود را در دسته های 2 تا 30 عددی در داخل پوست میوه های در حال رنگ گرفتن و یا میوه های پوست نازک رسیده قرار می دهد. یک حشره ماده به طور متوسط 20 عدد تخم در طول روز و حدو هزار عدد در طول دوره زندگی خود می گذارد که این تخم ها بعداز 2 الی 4 روز تفریخ میشوند.

لاروها ابتدا از پوست و سپس از گوشت میوه تغذیه می کنند. چون لارو از میوه تغذیه می کند  این میوه ها  زودتر از موعد تغییر رنگ داده و به حالت زودرسی غیر طبیعی  می رسند ،بنابراین میوه دچار پوسیدگی شده ودر نهایت منجر به  ریزش میوه میشود. طول دوره لاروی نیز با توجه به دمای محیط و نوع میزبان از 7 الی 50  روز متغییر می باشد.

لاروها بعداز تغذیه کافی ، از میوه  خارج شده ودر داخل خاک تبدیل به شفیره میشوند. عمق شفیرگی در خاکهای مختلف با توجه به نوع بافت خاک 3-5 سانتیمتر و طول دوره شفیرگی از 10 تا 40 روز متغییر می باشد.بعد از پایان مرحله شفیرگی ، حشره کامل از خاک  خارج شده و بعد از یک تغذیه مناسب  شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کند.

زمستان گذرانی این حشره در مناطق معتدل  به صورت حشره کامل است. در هوای خنک حشرات کامل در روی سطح برگها و در قسمتهای جنوبی درخت فعالیت می کنند ولی در دماهای بالا، حشرات ترجیح می دهند در لابلای شاخ و برگ درختان مستقر شده و کمتر در معرض نور و گرمای مستقیم قرار گیرند. در عین حال  که مگس میوه مدیترانه ای  حشره ای کم تحرک است ،چنانچه در معرض باد شدید قرار بگیرد می تواند تا 20 کیلو متر جابجا شود.

نتایج نشان داده که اگر آفت  به میزبان مناسب دسترسی داشته باشد این شرایط جوی است که می تواند باعث تشدید شدن رشد آفت یا محدود شدن آن گردد.

ردیابی مگس میوه یکی از مهم ترین  راهکارهای کنترل دقیق مگس میوه در مناطق آلوده به شمار می رود به طوری که موثرترین و مهم ترین راهکار برای ردیابی مگس میوه،نصب تله مک فیل با مایع سراتراپ و تله جکسن با ماده جلب کننده فرمون باشد.

_تله ها بایستی در محل مناسبی (ترجیحا در قسمت جنوبی و آفتابگیر)درخت در ارتفاع 1.5تا 2 متری سطح زمین و در سایه انداز نصب شوند.

_بهتر است که هر دو هفته یکبار مایع داخل تله ها عوض شده و فرمون داخل تله نیز هر دوماه یکبار تعویض شود.

_در هر باغ بایستی بین 3 تا 5 تله در هر هکتار نصب شود تا ردیابی به صورت دقیق انجام گیرد.

_برای طعمه پاشی نیز از پروتیین هیدرولیزات به نسبت 2.5 تا 3 لیتر و سم مالاتیون به نسبت 200 سی سی در 100 لیتر آب استفاده شود.

_طعمه پاشی یک ماه قبل برداشت شروع و تا پایان برداشت نیز انجام شود.

_بهتر است برای محصول بهتر طعمه پاشی در ساعات اولیه صبح انجام شود تا باعث سوختگی و ترک خوردگی میوه به خاطر سم پاشی در ساعات گرم روز نشود.

_با توجه به حجم بالای جمعیت آفت،طعمه پاشی بایستی روی یک سوم درختان باغ انجام شود و بایستی عملیات طعمه پاشی در زمان بارندگی به بعد از آن موکول شود.

_طعمه پاشی بهتر است با نظر کارشناس تا دوبار در هفته انجام شود.

_در مناطقی که تراکم جمعیت آفت زیاد می باشد بهتر است هر چه زودتر باغدار نسبت به برداشت محصولات باغی خود اقدام کند(نارنگی ژاپنی انشو).

میوه هایی که به آفت مگس میوه آلودگی دارند در اثر فعالیت و تغذیه لارو ریزش کرده و لاروهای بالغ در خاک تبدیل به شفیره می شوند که اگر این میوه های آلوده زود جمع آوری نگردند باعث می شود که نسل های بعدی آفت به تعداد بیشتری ظاهر شوند.

بنابراین بهتر است میوه های آلوده را در کیسه های پلاستیکی جمع کرده و در یک مکان مشخص به مدت یک ماه نگهداری کنند تا دوره رشدی حشره در طی این دوران طی شود.سپس میوه های آلوده را در یک بشکه حاوی آب و مواد نفتی ریخته(48 ساعت) تا لاروهای آن از بین بروند و یا میوه های آلوده را در یک گودال دفن کنند.

_پابیل کردن خاک و یا روتاری زدن به صورت سطحی برای از بین بردن شفیره مگس میوه توصیه می شود.

برای انتقال آلودگی بهتر است از انتقال میوه های آلوده به مناطق دیگر خودداری شود و بهتر است که میوه های رسیده حتی الامکان ازروی درختان برداشت شوند.

در زمان برداشت میوه بایستی دقت نمود تا میوه هایی که به صورت غیر طبیعی تغییر رنگ دادند و میوه هایی که علایم تخم ریزی دارند و یا پوسیدگی در آن ها دیده می شوند،جدا و حذف شوند.

اگر تعداد مگس های شکار شده در یک تله در روز در هر هکتار کمتر از یک مگس باشد،آلودگی کم که خسارت چندانی ندلرد و اگر در یک تله در روز 3 تا 5 مگس باشد شدت آلودگی و خسارت بالا بوده که نیاز به کنترل بیشتر دارد.

تدوین: کبری احمدی کارشناس جهاد کشاورزی شهرستان قائمشهر