مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان قائمشهر

روش صحیح انجام آزمون خاک

مقدمه

آزمایش خاک بخشی جدایی ناپذیر از برنامه مدیریت حاصلخیزی خاک در کشاورزی بحساب می آید که با هدف شناسایی بافت خاک و تشخیص میزان عناصر مهم خاک بوده و ضمن تعیین کشت مناسب بر اساس نوع خاک، کمک می کند تا مطلوب ترین برنامه کوددهی برای افزایش عملکرد محصول تعیین گردد.

در فرآیند نمونه برداری، بخش کوچکی از خاک برای تعیین محتوای مواد مغذی، خواص شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک به آزمایشگاه فرستاده می شود. بنابراین داشتن نمونه خاک مناسب، که به روشی دقیق تهیه شده باشد. رکن اساسی در دستیابی به نتیجه آزمون خاک خواهد بود.

روش صحیح انجام آزمون خاک

ابتدا باید زمین را به قطعات کوچکی که دارای شرایط یکسان هستند تقسیم نموده و نمونه گیری را در این قطعات به صورت جداگانه انجام داد. نمونه باید به گونه ای باشد که بتوان آن را نماینده آن مزرعه دانست. نقاط نمونه نباید از محل آبراهه، کناره جوی و مرز اراضی انتخاب شود و دقت شود تا نمونه خاک به کودهای شیمیایی، حیوانی و یا بقایای گیاهی آغشته نباشد.

همچنین باید مراقب بود تا ابزارهای مورد استفاده مانند مته، بیل، بیلچه و کیسه های نمونه آلوده نباشند. مناسب ترین شرایط مزرعه برای نمونه برداری، زمانی است که زمین در حالت گاورو باشد.

نمونه برداری در زراعت یک ماه پیش از کاشت، انجام می گیرد تا نتیجه تجزیه آن قبل از کاشت مشخص شود. اما ابتکار برای باغ های در حال احداث، قبل از درخت کاری و برای باغ های دایر در اواخر زمستان یا اوایل بهار می باشد، عمق نمونه برداری برای خاک های زراعی معمولاً از صفر تا 30 سانتی متری و در باغات به صورت جداگانه از اعماق صفر تا 30، 30 تا 60 و 60 تا 90 سانتی متری تهیه شود.

هر چه تعداد نمونه های بیشتری با یکدیگر مخلوط شود، نمونه قابل اعتمادتر خواهد بود. رایج ترین روش نمونه برداری خاک روش مارپیچی است. در این روش محل نمونه برداری باید به صورت مارپیچی با فاصله تقریباَ مساوی زمین ادامه دارد. حداکثر مساحت باغ و مزرعه جهت برداشتن یک نمونه بستگی به یکنواختی زمین و هدف مورد نظر داشته و معمولاً یک هکتار می باشد.

پس از نمونه برداری نمونه ها در کیسه پلاستیکی جمع آوری گردد. لازم است حداقل از هر هکتار یک نمونه، مرکب از 10 تا 15 نمونه فرعی خاک گرفته شود.

برای نمونه برداری از خاک زراعی:

پس از انتخاب محل نمونه برداری، چاله ای به عمق 30 سانتی متر حفر نموده سپس از دیواره کناری چاله، لایه ای به ضخامت 3 سانتی متر را به طول کامل، تا عمق 30 سانتی متر، تراشیده یا با بیل برداشته و درون ظرف می ریزند.

پس از برداشت نمونه ها، آنها را مخلوط کرده، پس از حذف هرگونه سنگ یا قطعات بزرگ موجود، حدود 2 کیلوگرم از نمونه برداشته شده را جدا نموده، داخل پاکت ریخته و همراه با مشخصات یاداشت شده بر روی آن به آزمایشگاه ارسال می شود.

برای نمونه برداری از باغ:

ایتدا باید باغ را بر اساس نوع درخت، سن گیاه، وضعیت خاک و نحوه مدیریت آن به قطعات مختلف تقسیم بندی نمود سپس از هر قسمت چند درخت را که از نظر اندازه، عملکرد، سن و سلامت، نماینده درختان باغ باشند، انتخاب کرده، در محل سایه انداز آن، جایی که ریشه های فرعی وجود دارند، نمونه برداری انجام گیرد.

جهت نمونه برداری، چاله هایی به عمق 60 تا 90 سانتی متر حفر کرده و به طور مجزا از عمق 0 تا 30، 30 تا 60 و 60 تا 90 سانتی متری نمونه تهیه می شود. سپس خاک نقاط هم عمق چاله ها را با یکدیگر مخلوط و یک نمونه مرکب تهیه و حدود یک تا دو کیلوگرم آنرا پس از درج مشخصات نمونه به آزمایشگاه منتقل می نمایند. اگر نمونه برداری با هدف تعیین حاصلخیزی خاک یک باغ احداث شده انجام گیرد، باید یک چاله به عمق توسعه ریشه، در نیمه بیرونی سایه انداز درخت نیز ایجاد شود.

سپس از هر لایه آن، نمونه خاک جداگانه ای تهیه و با نمونه های دیگر خاک از همان عمق مخلوط کرد.

خاک هایی که گیاهان چند ساله مانند درختان و چمن در آن ها کشت می شوند، لازم است هر 2 یا 3 سال یکبار مورد آزمون خاک قرار گیرند. آزمون خاک برای گیاهان زراعی بسته به نوع گیاه هر سال یک تا چند بار انجام می شود. در مورد گیاهان زراعی بهتر است آزمون خاک را با حداقل یک ماه فاصله پیش از کاشت انجام داد. بهترین زمان برا نمونه برداری از خاک مزرعه یا باغ، قبل از اقدام به کشت یا شروع فصل رشد می باشد.

مدیریت هماهنگی ترویج جهاد کشاورزی استان