مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان بابلسر

بیماری کنه واروآ

کنه واروآ به عنوان انگل زنبور عسل در صنعت زنبور داری جهان بسیار مهم محسوب می شود . در حال حاضر این کنه در تمام قاره های جهان به جز استرالیا وجود دارد و در حال گسترش و استقرار می باشد . کنه های  ماده بالغ تخم و مرغی شکل و مسطح می باشند و به طول 1/1 تا 2/1 میلیمتر و به عرض 5/1 تا 6/1 میلیمتر و به رنگ قهوه ای مایل به قرمز بوده و با چشم غیر مسلح قابل رویت می باشد. کنه های نر از کنه های ماده کوچکتر بوده (76/0 میلیمتر طول و 71/1 میلیمتر عرض) به رنگ زرد روشن تا خاکستری روشن هستند . صفحه پشتی بدن کنه تقریبا سطح بدن را پوشانده و قطعات دهانی زیر آن مخفی می باشتند . انتهای پنجه پاهای کنه به شکل بادکش در آمده به طوری که میتوان به راحتی خود را به بدن زنبور عسل بچسباند . به علاوه موهای سطح شکمی آن نیز سخت و محکم شده و قادرند به موهای بدن زنبور عسل چسبیده ، بطوریکه زنبور قادر به جدا کردن آن از بدن خود نمی باشد.

نحوه زندگی کنه واروآ:

کنه واروآ برای تغذیه از خون زنبور عسل جاهای نرم بدن را انتخاب می کند ( بین حلقه های بدن به خصوص حلقه اول بین سر و سینه و بین شکم و سینه) و با فرو کردن قطعات دهان خود از خون زنبور تغذیه می کند . کنه به مقدار کم و به دفعات از خون زنبور تغذیه می کند . بیشتر خسارت کنه به لاروهای مسن و شفیره زنبور عسل بخصوص لاروهای نر می باشد.

زنبور کامل نقش میزبان واسطه را بازی کرده و کنه را در روی خود حمل می کند . کنه ماده قبل از بسته شدن سر سلولها وارد سلول شده پس از اینکه لاروها تنیدن پیله را تمام کردند شروع به تخم گذاری می نماید . کنه واروا انگل لارو های زنبور عسل جوان است . مسیر زندگی اش را در داخل حجرات مهر و موم شده سپری می کند و کنه واروآ در دوران بلوغ از حجرات بیرون می آید . زمانی که آلودگی شدید باشد لاروهای زنبوران میمیرند و یا زنبوران ناقص الخلقه به دنیا می آید . کنه واروآ لاروهای نر را به لارو های ماده ترجیح می دهند . کنه های ماده بالغ به روی زنبوران چسبیده از آن ها به عنوان عامل انتقال استفاده می کنند در ضمن از قسمتهای نرم بدن زنبور بخصوص در حد فاصل قصعات کیتینی شکم آنها خون می مکند. طول زندگی کنه واروآ  در تابستان دو ماه و در زمستان در کلنی های بدون لارو و شفیره حدود 8 ماه می باشد.

طرز تشخیص کنه واروآ:

طرز تشخیص آلوده بودن یک کلنی به این انگل ساده است . اگر نتوان کنه ها را روی بدن زنبورها مشاهده کرد معمولا وجود زنبوران ناقص الخلقه در کلنی ها به تشخیص وجود این نوع کنه کمک می کند . در این هنگام که با مشاهده آثار خسارت به وجود کنه در کندو مشکوک می شویم میتوانیم تعدادی از حجرات لارو نر را سر زده و کنه های موجود در کلنی پی برد.

روشهای مبارزه :

برای مبارزه موثر با کنه واروآ بهتر است این کار در منطقه ای گسترده و بین زنبورستان های مختلف و بطور همزمان صورت گیرد. بهترین زمان مبارزه اوایل پائیز پس از برداشت عسل از کندو هاست . زیرا در این زمان تخمریزی در حداقل است و نوزادان زیادی نیز در کندو یافت نمی شود . کنه واروآ می تواند در کندویی  تکثیر و تولید مثل کند که در آن کندو لارو وجود داشته باشد . بهترین زمان مبارزه با استفاده از سموم شیمیایی در هنگام غروب یا صبح زود می باشد یعنی زمانیکه تمام زنبورها داخل کندو می باشند .

داروی کنه کشی که انتخاب و خریداری می گردد باید ضمن اینکه به زنبور عسل صدمه نمیزند قادر باشد بیشترین تعداد کنه را نابود کند  و بقایای سمی  از خود به جای نگذارد .داروهای تدخینی که به صورت گاز یا دود در می آیند از این نظر موثر تر و کم ضرر ترند زیرا در زمان کوتاهی در کندو و روی کنه ها اثر گذاشته و سپس اثر آنها از بین میرود . قبل از شروع مبارزه حتما باید عسل مازاد بر مصرف زنبورها را برداشت تا مبارزه شیمیایی اثری بر محصول عسل نگذارد . مقدار مصرف دارو برای هر کلنی به میزان جمعیت آن کلنی می باشد .

داروهایی که به صورت نواری در بازار یافت میشوند و به صورت تدخینی عمل می کنند:فولبکس نواری، بایوارول، آپیسان، اسید فرمیک(  داروی تدخینی است که به صورت مایع در بازار یافت میشود.)

داروهایی که به صورت پودری در بازار یافت میشوند و به صورت اسپری یا خوراندن به زنبورها استفاده می شوند:پریزین (اسپری)، آپیتول (اسپری و خوراندن)

در خصوص استفاده از سموم باید توجه داشت که دارو روی کلنی های زنبور عسل به گونه ای باید بکار رود که این مواد به داخل عسل را پیدا نکند چون باقی مانده آنها در عسل برای مصرف کننده خطرناک است. لذا بهترین زمان مصرف آنها در اواخر تابستان و اوایل پاییز است یعنی وقتی که عسل مازاد کلنی ها برداشت شده و برای زمستان گذرانی آماده می شوند .