مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان چالوس

جمعیت و جغرافیا

چالوس  بر اساس آمار سال 1385 و رشد طبیعی ،جمعیت شهرستان  حدود 126 هزار نفر بوده که 54%شهرنشین و 46%روستانشین بوده و رشد سالانه جمعیت این شهرستان 1.7 درصد است .
جمعیت شهرستان چالوس تا پایان سال 89 به تعداد 127105 نفر می باشد که 64990 نفر مرد و 62115 نفر زن می باشد از این تعداد 67286 نفر شهری وتعدا 59819 نفر روستایی می باشند . 
مساحت شهر چالوس اکنون«20/10/1390» 18647592 متر مربع است و محدوده‌ی خدمات شهری از سمت شمال تا دریا، از سمت جنوب تا کمربندی چالوس- نوشهر. از شرق تا رودخانه‌ی «گنداب رود»و از ناحیه‌ی غرب تا کمربندی چالوس به عباس‌آباد (تنکابن) گسترش یافته است.

شهرستان چالوس از شرق با شهرستان نوشهر، از غرب به سامان شهرستان تازه تا سیس عباس‌آباد (شهر کلارآباد) و از جنوب به حوزه‌ی شمالی آبریز البرز میانی ،یعنی سامان استان البرز محدود است که خط جدا کننده‌اش از فراز بلندترین قله‌های شمال تالقان می‌گذرد.

ذکر این نکته چندان به دور از موضوعیت نیست اگر گفته شود تالقان اکنون قسمتی از استان نوتاسیس البرز است، زمانی نه چندان دیرگاه (به مقیاس تاریخ) در محدوده‌ی جغرافیایی رستم‌دار (رسم‌دله rəssam dələ ) قرار داشت.

بر اساس آخرین یافته‌های باستان‌شناسی از تپه‌کلار سکونت انسان ابزارمند دست کم از تاریخ هزاره‌ی دوم پیش از میلاد به اثبات رسیده است. سابقا مردم شهرستان چالوس به گویش تبری کلارستاقی سخن می‌گفتند که تاکنون نیز کما بیش این وضع پایدار ماند. اگر چه بخش قابل توجهی از ساکنان قسمت جلگه‌ای به زبان گیلکی و بخشی دیگر به زبان کردی تکلم می‌کنند که به دلیل درآمیختگی فرهنگی  از غلظت آن کاسته و جریان به سمت زبان غالب (فارسی)پیش رفته است. زبان تبری کلارستاقی گویشی شفاهی است و آثار مکتوب اندکی از خود بر جای نهاد.

چالوس و تقسیمات کشوری:

طبق آخرین تقسیمات کشوری سه بخش به عنوان سه رکن اساسی، لوای سازه‌ی شهرستان چالوس را برافراشته‌اند.

1-     بخش مرکزی: که قلمرو دو دهستان پراهمیت، ناحیه‌ی جلگه‌ای حوزه‌ی سیطره‌اش را می‌سازند.

 1-1: دهستان کلارستاق شرق با مرکزیت روستای تازه‌آباد.

اسامی روستاهای این دهستان بدین شرح است: اکبرآباد چالوس- تازه‌آباد- تجنکلا سفلا(جیر تجنکلا)- تجنکلا علیا(جور تجنکلا)- خرمنه سفلا(جیر خرمنه)- خرمنه علیا(جور خرمنه)- دارکلا علیا- زوات شرق(سابقا ایندس زات) که شامل محله‌های: گل‌محله و اشکاردشت یا کلاگر محله بود- سردآبرود- سینوا- سینوا چشمه- شهر آرا- طلا جو- عرب خیل- علی آباد- مازو پشته(موزی پشته)- مجتمع شهیدتوپا ابراهیمی(سنگدره)- مهدی آباد(پری آباد).

اسامی روستاهای کلارستاق غرب با مرکزیت هچیرود: آهنگرکلا- اجاکله- پیچده- سیبده- ذوات غرب(اوندس زات و محله‌ی قدیمی کگا)- کریم آباد- کلاچان- کیا کلا- گیل کلا- میانده- مجتمع شهید رجایی- مسده- نجار کلا- نعمت آباد- نور سر.

قابل ذکر است که هچیرود به تازگی(درسال1390)تبدیل به شهر در حوزه‌ی شهرستان چالوس شد و اسامی روستاهایی که جزو حوزه‌ی این شهر تازه تاسیس قرار گرفت بدین شرح است:

اکبر آباد دلگشا - امام رود - چاخا نی- دلگشا- دوجمان- سنگوارث- عباسکلا- محمد حسین آباد-هچیرود- هرطه کلا.

اسامی روستاهای این دهستان بدین شرح است:

2- بخش کلاردشت از دو دهستان برخوردار است:

1-2- دهستان کلاردشت غربی:

 این دهستان تابع بخش کلاردشت از شهرستان چالوس است. جمعیت این دهستان بر اساس سرشماری سال 1385 به تعداد 5357 نفر و تعداد خانوار آن 1482 واحد به شمار درآمد. این دهستان در سال 1389 ایجاد شد و به تصویب رسید. روستاهای این دهستان عبارتند از: اتاق‌سرا، اکابل، اویجدان، بازارسر، پیشنبور، پینبور، تلوچال، تویدره، طائب کلا، کردمحله، لش‌سر، مکارود، واحد، ون‌داربن که مرکز آن واحد است.

2-2- دهستان کلاردشت شرقی:

این دهستان از توابع بخش کلاردشت است که مانند کلاردشت غربی در سال 1389 ایجاد شد و به تصویب رسید. بر اساس سرشماری سال 1385 جمعیتی در حد 3103 نفر داشت که شمار خانوار آن 916 واحد بوده و روستاهای آن عبارتند از: پِ قلا، تبرسو، دام‌بنه‌ی صفاری، شکر کوه، عثمان کلا، کردی چال، کلمه، کوهپر، والت.

3- بخش مرزن آباد

بخش مرزن آباد که از اتحاد دو دهستان کوهستان به مرکزیت تویر(توهر) و دهستان بیرون بشم به مرکزیت روستای گویتر پدید آمد. بدین ترتیب شهرستان چالوس در محدوده‌ی بخش‌های سه گانه‌اش از 6 دهستان و 4 شهر پیرامونی و اقماری برخوردار است که همگی آنها به لحاظ گردش‌گری و توریست‌پذیری پر اهمیت هستند، صیت شهرت تله‌کابین نمک آبرود و بهشت گم‌شده‌ی کلاردشت پرطنین‌تر از آن است که حس شنوایی و بینایی جهان‌گردان حرفه‌ای را در سراسر دنیا متاثر نکرده باشد. هر گردش‌گری در حوزه‌ی ملی و فرا ملی چنانچه قصد دیدار از کلاردشت (بهشت گم‌شده) را داشته باشد به ناچار باید از گلوگاه مرزن آباد بگذرد و از همان مسیر برگردد. شهر هچیرود نیز به دلیل همسایگی با نمک آبرود و داشتن بازاری دیرینه و مراکز تولید انواع گل و گیاه در روستاهای پیرامونی اهمیت وجودی خود را به صورت انکارناپذیری به اثبات رسانیده است، البته به این چهارقلوی گردش‌گرپذیر که به دلیل همجواری دو به دو لازم و ملزوم یکدیگرند، در بخش دیگری مفصل‌تر پرداخته خواهد شد.

فاصله‌ی شهر چالوس تا مرزن‌آباد 25 کیلومتر و تا حسن‌کیف دورترین مرکز بخش این شهرستان 58 کیلومتر است. پیش از این گفته شد جاده‌ای شوسه، به صورت نیم‌دایره، مرزن‌آباد را به طول 33 کیلومتر به حسن‌کیف و آنجا را به درازای 35 کیلومتر به شهر عباس‌آباد مرکز شهرستانی به همین نام متصل می‌کند. جاده‌ی پر پیچ و خم حسن‌کیف به عباس‌آباد از میان جنگلی عبور می‌کند که در نوع خود اگر بی‌نظیر نباشد کم‌نظیر است. عبور از این جاده بیننده را به عالم وهم و خیال پرواز می‌دهد و تماشای درختان بلند قامتش که سر در لبه‌ی آسمان فرو برده و از افق تا افق صف کشیده‌اند چون رویایی است که تعبیری از حقیقت را به تصویر کشیده است. اگر بخش زیبای کلاردشت بهشت است و دامنه‌هایش گلستان، این جنگل نیز به نوبه‌ی خود بوستان آن است.

چالوس حداقل در 55 دقیقه و 50 درجه و حداکثر 27 دقیقه و 51 درجه‌ی طول شرقی قرار دارد. عرض جغرافیایی آن حداقل 9/0 دقیقه و 36 درجه و حداکثر 41 دقیقه و 36 درجه‌ی شمالی است، میانگین ارتفاع این شهر از سطح دریاهای آزاد را دانش‌پژوهان به تناسب پست‌ترین و بلندترین نقطه بین 7 تا 19 متر نوشته‌اند.