مدیریت امور اراضی

معرفی سازمان

سازمان اموراراضی کشور در بهمن ماه ۱۳۷۱ با ادغام تشکیلات سازمان اصلاحات ارضی وستاد مرکزی هیاتهای هفت نفره، به عنوان سازمانی مستقل و وابسته به وزارت کشاورزی (و پس از ادغام وزارت جهاد کشاورزی) با تنوعی از وظایف و ماموریت های حاکمیتی آغاز به کار کرد. «حفظ کاربری، یکپارچگی، ساماندهی، تثبیت مالکیت و توسعه اراضی» حوزه های اصلی ماموریتی سازمان در جهت مدیریت بر اراضی کشاورزی و واگذاری اراضی برای طرحهای کشاورزی و غیرکشاورزی است.

هیأت وزیران در جلسه مورخ هفتم اسفندماه سال ۱۳۷۵ بنا به پیشنهاد مشترک شماره .۹۸۱۱د۱. مورخ ۱۳۷۴.۱۰.۲۷ سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به استناد تبصره های۳ و ۴ ماده واحده قانون تفکیک وظایف وزارتخانه های کشاورزی و جهاد سازندگی- مصوب۱۳۶۹- اساسنامه سازمان امور اراضی کشور را به شرح زیر تصویب کرد:
فصل اول - کلیات
ماده ۱ - سازمان امور اراضی که در این اساسنامه سازمان نامیده میشود، مؤسسه دولتی وابسته به وزارت کشاورزی(جهادکشاورزی) است که به منظور انتظام بخشیدن به اجرایقوانین و مقررات مربوط به امور زمین در محدوده وظایف و اختیارات وزارت جهاد کشاورزی، ستاد مرکزی واگذاری زمین و هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین از ادغام تشکیلات اجرایی سازمان اصلاحات ارضی، ستاد مرکزی واگذاری زمین و هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین تشکیل می‌شود.
تبصره ۱ - کلیه وظایف و اختیارات اجرایی ناشی از قوانین و مقررات ناظر بر دستگاههای یاد شده، همچنین کلیه اعتبارات، تجهیزات، نیروی انسانی، اموال، دارایی ها و تعهدات آنها در مرکز به سازمان و در استانها با نظر وزیر کشاورزی (جهادکشاورزی) به سازمانهای کشاورزی (جهادکشاورزی) استانها منتقل می‌شود.
تبصره ۲ - ستاد مرکزی واگذاری زمین و هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین با حفظ اختیارات و مسئولیتهای قانونی خود به عنوان مراجع سیاستگزاری وتصمیم گیری در امور واگذاری زمین، در محدوده قوانین و مقررات و در چهارچوب سازمان جدید نسبت به انجام مسئولیتها و فعالیتهای مربوط اقدام و فقط تشکیلات و امور اجرایی آن در سازمان متمرکز میشود. (سازمان از نظر تشکیلاتی و اجرایی موظف به ارائه خدمات لازم به ستاد و هیأتهای یاد شده است.)
ماده ۲ - مرکز سازمان در تهران است و واحدهای خارج از مرکز آن ضمن حفظ ارتباط تخصصی با سازمان، زیر نظر سازمانهای کشاورزی استان انجام وظیفه میکنند.
ماده ۳ - سازمان دارای شخصیت حقوقی مستقل و استقلال مالی و اداری است و برابر قوانین و مقررات و مفاد این اساسنامه فعالیت می‌کند.
ماده ۴ - رییس سازمان نماینده تام الاختیار وزارت کشاورزی (جهادکشاورزی) در ستاد مرکزی واگذاری زمین است.
فصل دوم - هدف و وظایف اساسی
ماده ۵ - هدف سازمان عبارت از برنامهریزی و تعیین خط مشی در حدود وظایف سازمان و انجام وظایف محول شده در خصوص کلیه اراضی غیر شهریمشمول حوزه فعالیت و اختیارات وزارت کشاورزی (جهادکشاورزی)در سطح کشور است.
ماده ۶ - وظایف اساسی سازمان در حدود وظایف و اختیارات وزارت کشاورزی (جهادکشاورزی) عبارت است از:
الف - انجام کلیه وظایف، اقدامات و تکالیف قانونی مرتبط با هدف سازمان که توسط مراجع ذیصلاح بر عهده وزارت کشاورزی (جهاد کشاورزی) یا سازمان گذاشته شده یا می‌شود.
ب - انجام اقدامات لازم به منظور حفظ حقوق دولت در هر یک از انواع اراضی مشمول قوانین مربوط به حوزه وظایف و اختیارات وزارت کشاورزی (جهاد کشاورزی).
ج - تهیه و تدوین مقدمات لازم برای تثبیت مالکیت های شرعی و قانونی، حفظ یکپارچگی اراضی و حفظ کاربری اراضی کشاورزی با رعایت حقوق متقابل مردمو دولت.
د - اجرای قوانین و مقررات مربوط به اصلاحات ارضی و رفع اشتباهات ناشی از واگذاری و حل اختلاف موجود در این زمینه.
ه - مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات مربوط به اراضی کشاورزی کشور و تهیه و تنظیم شناسنامه برای این قبیل اراضی.
و - کمک به توسعه سطح زیرکشت از طریق تملک و واگذاری اراضی مشمول قوانین مربوط به وظایف سازمان.
ز - ایجاد فرصتهای شغلی برای روستاییان بی‌زمین و کم‌زمین از طریق واگذاری زمین.
ح - ایجاد فرصتهای مناسب برای تحصیل کردگان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف کشاورزی از طریق واگذاری زمین.
ط - واگذاری زمین برای طرحهای زراعی، باغبانی و نظایر آنها.
فصل سوم - وظایف و اختیارات رئیس سازمان
ماده ۷ - رئیس سازمان توسط وزیر کشاورزی (جهادکشاورزی) منصوب می‌شود و دارای وظایف و اختیارات زیر است:
الف - ابلاغ مصوبات ستاد مرکزی واگذاری زمین به مراجع ذیربط و نظارت بر اجرای دقیق آنها. در صورت عدم ابلاغ مصوبات ظرف ده روز توسط رئیس سازمان، دبیر ستاد مرکزی واگذاری زمین مصوبات را رأساً به مراجع مربوط ابلاغ می‌کند.
ب - نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط به امور زمین در چهارچوب اهداف و وظایف تعیین شده.
ج - تأیید برنامه‌های سازمان و پیشنهاد آنها به مراجع ذیصلاح برای تصویب.
د - تأیید بودجه سازمان و پیشنهاد آن به مراجع ذیصلاح برای تصویب.
ه - انتخاب نمایندگان وزارت کشاورزی (جهادکشاورزی) در هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین و صدور احکام مربوط در صورت تفویض وزیر جهادکشاورزی.
و - نظارت بر حسن اجرای آیین نامه ها، ضوابط و مقررات مالی، اداری و استخدامی.
ز- اعمال هماهنگی های لازم برای واگذاری اراضی با توجه به قوانین ومقررات ذیربط.
ح - استیفای منافع و دفاع از حقوق سازمان در دادگاه‌ها و مراجع صالح قضایی و قانونی، اصالتاً یا توسط وکیل با حق توکیل غیر در چهارچوب اختیارات تفویض شده.
ط - امضای قراردادها، چک‌ها و اسناد تعهدآور سازمان با رعایت مقررات مربوط.
ی - عزل و نصب کارکنان، معاونان و مدیران سازمان.
ک - انجام سایر وظایف و امور محول شده از سوی وزیر کشاورزی (جهادکشاورزی).
تبصره - رئیس سازمان می‌تواند تمام یا قسمتی از وظایف و اختیارات خود را به معاونان یا مدیران سازمان واگذاری کند.
فصل چهارم - سایر مقررات
ماده ۸ - سازمان تابع مقررات اداری،مالی، تشکیلاتی واستخدامی وزارت کشاورزی (جهادکشاورزی) - موضوع تصویبنامه شماره .۹۴۶ت ۱۳ه مورخ ۱۳۷۱.۱.۲۹ - و اصلاحات بعدی آن است.
ماده ۹ - کلیه مستخدمانی که در اجرای مصوبه شماره .۲۲۶۵دش مورخ ۱۳۷۱.۱۱.۱۹ شورای عالی اداری به این سازمان منتقل می‌شوند، تابع مقرراتاستخدامی این سازمان هستند و بر حسب تشکیلات مصوب که به سازمان امور اداری و استخدامی کشور میرسد در پستهای سازمانی مناسب استقرار می‌یابند.

پیشینه تاریخی سازمان
الف: قبل پیروزی انقلاب اسلامی
مسئولیت دولت در برابر بخش کشاورزی همواره تحت تاثیر دیدگاه حکام و سیاستگزاران وقت از دیرباز در مجموعه تشکیلاتی کشور، انعکاس و تبلور داشته است.
• پیش از دوره قاجار دولتهای وقت اصولا به بهره برداران کشاورزی به عنوان تولیدکننده توجهی نداشتند و امور کشاورزی عموماً به صورت مردمی و محلی ساماندهی می‌شد. براساس اسناد و مدارک موجود، در ساختار سازمانی دوره قاجار تا پیش از مشروطه، تشکیلاتی با عناوینی مانند اداره خالصجات و دیوان خالصجات وجود داشته و عهده دار امور مربوط زمین در بخش کشاورزی بوده است.
• درسال ۱۲۸۵ و پس از استقرار مشروطیت، وزارت خالصه‌جات و زراعت و فلاحت ایجاد و مظفرالدین شاه، میرزا نصرالله خان ناصرالسلطنه را به عنوان وزیر این وزارتخانه منصوب کرد.
• در سال ۱۲۸۶ و دوره اول قانونگذاری در قانون تشکیلات ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام در ماده ۳۰ تصریح شده است «حکام باید سعی نمایند که همیشه اطلاعات صحیحه کافیه از وضع ولایتی که قلمرو ماموریت آنهاست داشته باشند یعنی از عده نفوس و وسعت خاک ولایت و ثروت طبیعی آن و مقدار زراعت و چمنها و جنگلها و از چگونگی شغل و... و کلیه اطلاعاتی که اوضاع و احوال ولایت و اهالی را نشان می‌دهد».
• در سال ۱۲۹۶ وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه ایجاد شد.
• در سـال ۱۳۱۰ اداره کل فلاحت در تشـکیـلات وزارت اقتصـاد ملـی به تصـویـب رسیـد.
• در سال ۱۳۱۷ فرهنگستان ایران واژه کشاورزی را به جای لغت فلاحت انتخاب کرد و اداره کل فلاحت بـه اداره کل کشاورزی تغییر نام یافت.
• درسال ۱۳۲۰ وزارت کشاورزی مشتمل بر ۱۴ اداره شامل حوزه زمین و دو بنگاه به وزارتخانه تبدیل شد و علی‌اکبر حکیمی به عنوان اولین وزیر کشاورزی به مجلس شورای ملی معرفی شد.
• در دی ماه ۱۳۴۰ قانون اصلاحات ارضی تصویب شد و پس از رفراندوم ششم بهمن ۱۳۴۱ به مرحله اجرا در امد.
• در سال ۱۳۴۰ شورای عالی اصلاحات ارضی ایران بر اساس ماده ۷ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی و به منظور تعیین روش و خط مشی واحد و نظارت بر حسن اجرای وظایف پیش‌بینی شده، در قوانین اصلاحات ارضی تشکیل شد.
• در آبان ماه ۱۳۴۶ قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی تصویب و در تاریخ ۵ آذر ۱۳۴۶ ابلاغ شد.
• در اسفندماه سال ۱۳۴۹ قانون تشکیل وزارت تعاون و امور روستاها به جای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی تصویب و ابلاغ شد. بر اساس این قانون سازمان اصلاحات ارضی به عنوان زیر مجموعه وزارت جدید تاسیس شد.
　ب: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
• در فروردین ماه ۱۳۵۹ قانون نحوه احیاء و واگذاری اراضی کشاورزی در حکومت جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب شورای انقلاب رسید.
• در راستای قانون نحوه احیا و واگذاری اراضی کشاورزی در حکومت جمهوری اسلامی ایران ستاد مرکزی هیاتهای هفت نفره واگذاری زمین با هدف واگذاری اراضی موات و منابع ملی به روستاییان و کشاورزان در سراسر کشور تاسیس شد.
• در خرداد ۱۳۷۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه روند اصلاحات ارضی را قانونی اعلام کرد. از این تاریخ مجددا تشکیلات اصلاحات ارضی در وزارت کشاورزی ساماندهی شد.
• در بهمن ماه ۱۳۷۱ از ادغام تشکیلات سازمان اصلاحات ارضی و ستاد مرکزی هیاتهای هفت نفره، سازمان اموراراضی کشور تاسیس شد. سازمان امور اراضی کشور از این تاریخ به عنوان سازمانی مستقل و وابسته به وزارت کشاورزی (و پس از ادغام وزارت جهاد کشاورزی) با تنوعی از وظایف و ماموریت‌های حاکمیتی فعالیت می کند.